Kołdry obciążeniowe a sen

Czym jest kołdra obciążeniowa?

Kołdra obciążeniowa, zwana również kołdrą sensoryczną, waży 1-13 kilogramów i służy do wywarcia delikatnego nacisku na nasze ciało, co ma nas uspokoić. Imituje technikę terapeutyczną znaną jako stymulacja czucia głębokiego – deep pressure stimulation (DPS) – wykorzystywanej w terapii sensorycznej dzieci z ADHD i ze spektrum autyzmu. Czucie głębokie (propriocepcja) to zmysł, który pozwala nam na orientację ułożenia części naszego ciała. Jego zaburzenia prowadzą do problemów z koordynacją, odpowiednimi odruchami oraz napięciem mięśni, a także z czynnościami umysłowymi. 

DPS wywołuje specyficzny nacisk na ciało, co oddziałuje na nasz autonomiczny system nerwowy. Przełącza się ze współczulnego układu nerwowego, który odpowiedzialny jest za mobilizację organizmu, na przywspółczulny, który odpowiada za odpoczynek. Kołdry obciążeniowe również działają w ten sposób.

Na co stosuje się kołdry?

Kołdry obciążeniowe wykorzystywane są jako standardowe narzędzie w terapii sensorycznej dzieci ze spektrum autyzmu, z ADHD oraz zaburzeniami integracji sensorycznej (czyli problemach w odbieraniu świata naszymi zmysłami). Ich współczulny układ nerwowy, a więc ten dbający o stan gotowości organizmu, jest często nadmiernie aktywny. Konsekwencją jest trudność w wyciszeniu się, zrelaksowaniu i, w końcu, zaśnięciu.

W ostatnich latach kołdry sensoryczne zyskały popularność również wśród dorosłych, na przykład u osób z zaburzeniami lękowymi i depresją. Mechanizm jest ten sam – wzmożony lęk oznacza pobudzenie organizmu, a więc brak możliwości przejścia w stan spoczynku. Delikatny nacisk na całe ciało i wrażenie “otulenia” pomaga się zrelaksować. A co z wpływem kołdry obciążeniowej na sen?

Kołdry obciążeniowe a sen

Ważki temat

Czy kołdra sensoryczna leczy bezsenność? Na pewno nie leczy, ale może pomóc. Zdanie wśród naukowców jest podzielone, a badań nad skutecznością kołdry w przypadku zaburzeń snu jest niewiele. Wynika to z trudności ich wykonania – charakterystyczna waga kołdry obciążeniowej uniemożliwia wykonanie randomizowanych badań kontrolnych, a więc takich, w których uczestnicy nie wiedzą, czy testują dany lek/przedmiot czy otrzymali placebo. Te badania pozwalają na osiągnięcie najbardziej obiektywnego wyniku. Jednak kołdra sensoryczna ma specyficzną wagę i wygląd, przez co uczestnicy od razu by ją rozpoznali, a to wpłynęłoby na wynik końcowy.

Podzielone zdania

Badania, które udało się wykonać nie pozwalają na jednoznaczną ocenę, jaki jest naprawdę wpływ kołdry obciążeniowej na sen.

To badanie z 2014 roku nie wykazało, aby uczestnicy – dzieci z autyzmem oraz ich rodzice – szybciej zasypiali, spali dłużej i mniej się budzili w ciągu nocy podczas korzystania z kołdry. Jednakże, obie grupy preferowały spanie z kołdrą sensoryczną, aniżeli bez.

Z drugiej strony, inne badanie wykazało pozytywny wpływ kołdry obciążeniowej na sen dzieci z ADHD. Dzięki niej szybciej zasypiały, miały lepszą jakość snu, a ilość przebudzeń w ciągu nocy była podobna do tej dzieci z grupy kontrolnej (a więc dzieci bez ADHD). A co z bezsennością? W 2020 roku zbadano, że kołdry obciążeniowe znacznie zmniejszyły objawy bezsenności u osób z zaburzeniami depresyjnymi, zaburzeniami lękowymi, ADHD i/lub chorobą afektywną dwubiegunową (ChAD) – uczestnicy spali lepiej i byli aktywniejsi w ciągu dnia.

Zbyt mało danych

Do roku 2020 wykonano tylko 8 badań związanych z kołdrą sensoryczną. Wykazują duży potencjał w łagodzeniu objawów zaburzeń lękowych i stresu. Nie ma, jednak, na razie, wystarczających dowodów na leczniczy wpływ kołdry obciążeniowej na sen. Istnieją za to liczne dowody anegdotyczne – wiele osób zarzeka się, że kołdry pomagają im w walce z bezsennością.

Jak wybrać odpowiednią kołdrę obciążeniową?

Przeciwwskazania

Przede wszystkim, trzeba wiedzieć, że kołdry sensoryczne nie są dla wszystkich. Wiek, waga oraz stan zdrowia mogą stanowić przeciwwskazania do użycia kołdry obciążeniowej.

Wiek

Mogą być one niebezpieczne dla dzieci w wieku poniżej 3 lat lub ważących mniej niż 22 kilogramy – stwarzają wtedy zagrożenie uduszenia się. U starszych dzieci użycie kołdry obciążeniowej powinno się zawsze skonsultować z pediatrą lub terapeutą, który upewni się, że nie ma żadnych przeciwwskazań oraz pomoże dobrać wagę i rozłożenie obciążenia do indywidualnych potrzeb dziecka. Dodatkowo, dzieci powinny używać takiej kołdry tylko pod nadzorem osoby dorosłej.

Problemy zdrowotne

Istnieją również choroby i zaburzenia, które wykluczają użycie kołdry sensorycznej. Problemy związane z układem oddychania, na przykład, jak astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) czy bezdech senny, który kwalifikuje się również jako zaburzenie snu.

Osoby cierpiące na klaustrofobię również powinny być ostrożne –  dla nich nacisk kołdry na ciało może być przytłaczający i stresujący, a nie relaksujący.

Kołdra obciążeniowa nie powinna być używana przez osoby cierpiące na:

• problemy z sercem i krążeniem
• Hipotonię (niskie ciśnienie tętnicze)
• Problemy skórne, w tym alergie
• Epilepsję
• Wszelkie problemy fizyczne i ruchowe, które utrudniałyby samodzielne zdjęcie kołdry obciążeniowej

Waga

Odpowiednia waga kołdry sensorycznej jest niezwykle istotna – zbyt duża może stwarzać zagrożenie. Standardowo zaleca się, aby waga kołdry wynosiła 5 do 10 procent masy ciała użytkownika.

Materiał

Najlepiej, aby kołdra uszyta była z naturalnych materiałów jak bawełna, włókna bambusowe lub jedwab, ponieważ posiadają naturalną wentylację oraz są hipoalergiczne. Barwa powinna być jednolita, aby uniknąć pobudzenia. Jest to istotne zwłaszcza w przypadku osób z nadwrażliwością wzrokową.

Równie ważne jest wypełnienie kołdry – zaleca się szklane kulki lub granulat szklany. Również mają właściwości hipoalergiczne i można je prać, a ich charakterystyczny dźwięk, który wydają podczas ruszania kołdrą, także ma efekt terapeutyczny. Należy unikać naturalnych surowców jak gryka czy pestki wiśni. Są trudniejsze w utrzymaniu i podatne na wilgoć i pleśń, mogą więc wywołać reakcje alergiczne. Takiej kołdry nie można prać.

Cena

Nie da się ukryć, że kołdra obciążeniowa to spory wydatek. W internecie znajdziemy, co prawda, produkty za 100-200 złotych, ale będą raczej wątpliwej jakości. Porządna kołdra, spełniająca normy i wyprodukowana z bezpiecznych surowców to wydatek rzędu 200-700 złotych. Cena zależy od wielkości i wagi – dziecięce kołdry będą tańsze od tych dla dorosłych – a także wykorzystanych materiałów.

Czy kołdra obciążeniowa jest dla mnie?

Chociaż brakuje naukowych danych na temat zdrowotnego wpływu kołdry obciążeniowej na sen, wiemy, że pomaga przy zaburzeniach lękowych, depresji, ADHD i spektrum autyzmu, bo pomaga organizmowi zrelaksować się i wyciszyć – co, z kolei, może być pomocne przy zasypianiu. Trzeba jednak pamiętać, że kołdra sensoryczna nie jest cudownym lekarstwem i nie działa na każdego.

Istnieją rozwiązania o potwierdzonej skuteczności, takie jak poprawa higieny snu. Rozważ zmianę swoich nawyków przed pójściem spać i wprowadzenie pozytywnych zmian w swoim życiu. Jeśli Twoje problemy ze snem wynikają z zaburzeń psychicznych, konieczna może okazać się pomoc psychoterapeuty lub psychiatry.

Przy nasilonych lub utrzymujących się zaburzeniach snu należy sięgnąć po specjalistyczną pomoc. Obecnie najskuteczniejszą metodą leczenia bezsenności jest terapia poznawczo-behawioralna. Nasza 6-tygodniowa Terapia Bezsenności®, pozwala poznać i wprowadzić w życie główne techniki tej terapii. To wyrób medyczny opracowany przez specjalistów z dziedziny leczenia zaburzeń snu w wygodnej postaci programu dostępnego na komputer i smartfon. Jeśli cierpisz na problemy ze snem, nie czekaj, aż będziesz u kresu sił, ale sięgnij po profesjonalną pomoc już dzisiaj.