Rodzaje zaburzeń snu – główne objawy i wskazania do leczenia

Sześć głównych zaburzeń snu

W najnowszych klasyfikacjach problemów zdrowotnych wyodrębnia się sześć grup zaburzeń snu: 

• Bezsenność 
• Zaburzenia snu wynikające z zaburzeń oddychania w trakcie snu
• Hipersomnie (czyli zaburzenia, w których głównym objawem jest nadmierną senność)
• Zaburzenia okołodobowego rytmu snu i czuwania 
• Parasomnie (czyli nietypowe zachowania, zjawiska w trakcie snu)
• Zaburzenia ruchowe podczas snu 

Ich rozpoznanie wymaga przeprowadzenia wywiadu z pacjentem, pod kątem rodzaju dolegliwości w nocy, czasu ich trwania i wpływu na samopoczucie w ciągu dnia, a także innych chorób, które mogą na nie wpływać. Na tej podstawie lekarz decyduje czy wskazane są inne, dodatkowe badania.

Na czym polega bezsenność?

Bezsenność jest najczęściej występującym zaburzeniem snu. W formie przewlekłej dotyka aż 10% populacji osób dorosłych. Rozpoznajemy ją wtedy, gdy przynajmniej trzy razy w tygodniu od co najmniej  trzech miesięcy występują następujące objawy w nocy: 

• Trudności w zasypianiu 
• Dłuższe przebudzenia
• Zbyt wczesne budzenie się nad ranem

Może występować tylko jeden z tych objawów albo ich kombinacja. Przy diagnozie liczy się nasza subiektywna ocena snu – poczucie, że nie możemy szybko zasnąć, bądź nasze przebudzenia są za częste, za długie lub za wczesne. Nie trzeba tego potwierdzać w obiektywnych pomiarach snu. Oprócz objawów w nocy, ważnym kryterium rozpoznania bezsenności są skargi na pogorszenie samopoczucia w ciągu dnia z powodu niewystarczającego snu. Zmęczenie, brak energii, rozdrażnienie, gorsza koncentracja uwagi – to najczęstsze z nich.  Bezsenności często towarzyszy martwienie się z powodu trudności ze snem oraz wieczorny niepokój związany ze zbliżającą się nocą, obawą, że znów nie uda nam się zasnąć lub wybudzimy się ze snu. 

Nadmierna senność i zaburzenia oddychania w trakcie snu

Na drugim miejscu, pod względem częstości występowania, mamy problemy wynikające z zaburzeń oddychania w trakcie snu. Najczęstszym z nich jest zespół obturacyjnych bezdechów w trakcie snu. W tym przypadku sen jest zaburzony, ponieważ w nocy wielokrotnie występują trudności z oddychaniem, które spłycają sen i powodują jego fragmentację. Niesie to poważne konsekwencje w ciągu dnia związane z niedoborem snu oraz z niedotlenieniem. Główną z nich jest nadmierna senność, która przy silnych bezdechach może prowadzić do zasypiania wbrew woli (np. podczas prowadzenia pojazdu). Do diagnozy bezdechów konieczne jest przeprowadzenie specjalistycznego badania snu, które pokaże stopień nasilenia problemów z oddychaniem. Co ważne, wiele osób mających to zaburzenie nie ma świadomości tego, że na nie cierpi. Nie zdają sobie sprawy z występowania zakłóceń w oddychaniu i pofragmentowania swojego snu. Sygnałem ostrzegawczym, że to może być ten problem jest utrzymująca się nadmierna senność w ciągu dnia, a także głośne chrapanie w nocy. 

Nadmierna senność jest też głównym objawem zaburzeń snu zwanych hipersomniami. Mogą mieć one różne podłoże. Wynikać z problemów neurologicznych, somatycznych czy zaburzeń psychicznych (np. depresji). Powtarzający się za długi sen w nocy, częste drzemanie w ciągu dnia, zasypianie wbrew woli to typowe przejawy hipersomnii i nie powinny być lekceważone. 

Więcej o nadmiernej senności możesz przeczytać tutaj https://goodsleeper.pl/nadmierna-sennosc/

Zaburzenia okołodobowego rytmu snu i czuwania

Kolejną grupą zaburzeń snu są zaburzenia okołodobowego rytmu snu i czuwania. Mogą występować tu podobne objawy, jak przy bezsenności czy nadmiernej senności, jednak ich przyczyna tkwi gdzie indziej – w braku zgodności między tym, kiedy nasz zegar wewnętrzny rozpoznaje, że powinien spać, a wymaganiami świata na zewnątrz. W tej kategorii znajdziemy na przykład zespół opóźnionej fazy snu i czuwania. Osoby dotknięte tym problemem są w stanie zasnąć dopiero późno w nocy oraz obudzić się wtedy, gdy inni już dawno funkcjonują. Ich czuwanie i sen są więc przesunięte na późniejsze pory w stosunku do tych jakie ma większość osób.

Inną postacią zaburzeń snu należącą do tej kategorii są zaburzenia snu towarzyszące pracy zmianowej. W tym wypadku następuje rozregulowanie zegara wewnętrznego, który nie ma powtarzalnego rytmu, jest zmuszany do czuwania w godzinach snu oraz spania wtedy gdy na zewnątrz jest dzień. Może to prowadzić do trudności w zasypianiu, przebudzeń po za krótkim czasie snu oraz nadmiernej senności czy złego samopoczucia w godzinach czuwania. Takie rozregulowanie spotkamy też przy jet lagu – zaburzeniu snu, które może wystąpić u osób podróżujących w inne strefy czasowe.

Inne zaburzenia snu

Parasomnie to zaburzenia snu, w których występują różne nietypowe zjawiska czy zachowania w trakcie snu – chodzenie, mówienie przez sen, jedzenie, lęki nocne, koszmary senne, czy nawet omamy. Takie pojedyncze incydenty nie powinny nas niepokoić, jednak jeśli się powtarzają oraz niosą negatywne konsekwencje, to warto wykonać diagnostykę podłoża tych zaburzeń. Przy niektórych rodzajach parasomnii niezbędne będzie obiektywne badanie snu wykonywane w specjalistycznych poradniach. 

Ostatnią grupą zaburzeń snu są zaburzenia ruchowe w trakcie snu. Najczęstszą ich postacią jest zespół niespokojnych nóg (RLS) oraz zgrzytanie zębami podczas snu (bruksizm nocny). Mogą one powodować zakłócenie naszego nocnego odpoczynku, a w przypadku bruksizmu prowadzić do zniszczenia zębów. 

Warto pamiętać, że zaburzenia snu mogą ze sobą współwystępować. Na przykład ktoś może cierpieć zarówno na bezsenność, jak i na bezdechy w trakcie snu.

Leczenie zaburzeń snu

Przy większości zaburzeń snu podstawą leczenia są interwencje niefarmakologiczne, a nie leki. Ponieważ nasz sen jest mocno związany z naszymi zachowaniami, pierwszym krokiem w terapii jest praca w tym obszarze – nad naszymi nawykami. Bardzo ważne są dobrane do danej osoby odpowiednie pory snu i pory aktywności oraz określone zachowania w przypadku, gdy pojawia się gorszy sen. 

O tym jak leczy się poszczególne zaburzenia snu napisaliśmy tutaj.  

Polecamy też nasz webinar, w którym nasil eksperci rozmawiają na temat znaczenia snu dla naszego codziennego funkcjonowania https://goodsleeper.pl/wplyw-nieregularnego-snu-na-zdrowie/. 

Czy wiesz, że? 

Aplikacja Goodsleeper jest adresowana dla osób z objawami bezsenności. Zawiera program poprawy snu oparty na głównej metodzie leczenia tego zaburzenia snu – terapii poznawczo-behawioralnej bezsenności (CBT-I). Uwzględnia pracę nad różnymi aspektami tego zaburzenia snu, zarówno objawami występującymi w nocy, jak i samopoczuciem w ciągu dnia.